Elvesti: Mellom Gjerde og sentrum er det sti gjennom beitemark og langs elvekanten. I perioden juni – oktober beitar verar i området, og gjennomgangen kan vere stengd. Sjå skilt på grindar.

Henjaelvi – viktig råvasskjelde

Elvesti: Mellom Gjerde og sentrum er det sti gjennom beitemark og langs elvekanten. I perioden juni – oktober beitar verar i området, og gjennomgangen kan vere stengd. Sjå skilt på grindar.

Henjaelvi er hovudvassdraget i Leikanger kommune. Elva renn gjennom heile Henjadalen, deretter gjennom Hagane, passerer Lakshøl og langs Lundene (vest) og Riverdalen (aust). Henjaelvi renn ut i Sognefjorden, midt i sentrum.

Vasskjelde for innbyggjarar og næringsliv

Elva har i generasjonar sikra drikkevassforsyninga, gitt jordbruket vatningsvatn og sikra vatn til næringsverksemd.

Inntaket til vassverket som leverer drikkevatn er ved bommen i Henjadalen. Sognekraft AS har konsesjon til ei samla kraftutbygging i Grindselvi og Henjaelvi. Kraftutbygginga tek særlege omsyn til drikkevassforsyninga, og vassinntaket vert flytta framover i dalen. Kraftutbygging må ta omsyn til Henjaelvi som fiskeelv og populært friluftsområde.

Grunnlag for industri i Hagane og Riverdalen

Henjaelvi har sidan slutten av 1800-talet vore avgjerande for at industriverksemder har etablert seg langs elva. Elva er viktig også i dag, blant anna for Marine Harvest. Verksemda sitt settefiskanlegg hentar råvatn frå Henjaelvi til yngelproduksjonen.

I 1911 etablerte Larsens Uldspinderi, tidlegare Larsens Dampfarveri, seg tett ved fossen i Hagane. Lokaliseringa var gunstig, nært til vatn og eit fossefall som blei nytta i kraftproduksjon. I 1913 tok Sygna Uldvarefabrik over ullspinneriet og i periodar var det stor aktivitet i Hagane, heilt ut på 1970-talet. På dagar med farging kunne Henjaelvi renne forbi Lakshøl og nedetter Riverdalen i ulike fargetonar: ein dag grøn, andre dagar blå eller raud.

Nær elveosen, i sentrum, låg to andre viktige industriverksemder: Sildehermetikkfabrikken «Silden» og saft- og syltetøyfabrikken «Saften». Sjølv om vatn var ein viktig ressurs i saft- og syltetøyproduksjonen, så brukte ikkje «Saften» vatn frå Henjaelvi. «Saften» hadde si eiga vasskjelde frå det som blei kalla «Drægni-bekken». «Drægni-bekken» i Hagane ga også drikkevatn til fleire bruk i området. For både «Silden» og «Saften» var Henjaelvi derimot viktig vasskraftkjelde. HM Knutsen, som dreiv «Silden», forsynte begge fabrikkane frå eige kraftverk, med namnet «Hermansverk Elektroverk». Demninga ved

Lakshøl står framleis att som minne.

Lakshøl Sølvgrube

Lakshøl har også ei anna spennande historie: I 1880-åra kom folk på sporet av edelt metall og mange leita etter rikdomar i fjell. Alle som hadde skjerpesetel (lisens) kunne leite etter malm. Funn måtte meldast til lensmannen. I Leikangerlensmannen sin protokoll frå 1884, er det registrert funn ved Lakshøl. Etter nokre år med prøvedrift og lovande funn av sølv vart det ikkje noko meir. Kanskje hadde førekomsten for låg gehalt, eller omfanget var for lite til at sølvgruva var drivverdig? Einaste sporet etter Lakshøl Sølvgrube i dag er ei attgrodd og lite tilgjengeleg hole ved Lakshøl.

Fisk og friluftsliv

Henjaelvi er ein lokal ressurs for fiske. Frå elveosen og opp til Lakshøl går det laks og sjøaure. Lengre oppe i elva går bekkeauren, og i fjellvatna finst fjellaure. Fiske etter laks og sjøaure i nedste del av Henjaelvi er uorganisert, medan det høgare oppe er etablert fiskekortordning.

Informasjonstavla er laga i samband med prosjektet natur- og kultursti langs Henjelvi. Opplev Leikanger, i samarbeid med Leikanger jakt og fiskelag, står bak prosjektet. Leikanger kommune har støtta arbeidet med midlar frå SMIL-ordninga. Layout: IHP as – Leikanger