Amtskontoret

Amtstova – pdfLast ned

Amtskontoret på Fylkesmannsgarden Nybø er det første kontorhuset på Leikanger. Leikanger er den einaste bygda i landet som er vertsbygd for sentraladministrasjonen i eit fylke. Huset var kontor for amtmannen/ fylkesmannen frå 1862 til 1939. Huset vart reist i 1851 av sorenskrivar Hjorth. I ein branntakst frå 1851 står bygget notert som «Kontoirbygning », oppførd av tømmer på grunnmur med kjellar og teglsteinstak. Huset er 8,5 meter langt, 7 meter breitt og 2,5 meter høgt + loft. Første høgda hadde fire rom + gang og kleskott. Det eine rommet er nemnt som «Kontoirværelset ». I branntakst frå 1863 er to rom slegne saman til eitt og det er to kakkelomnar. Utvendig var bygget bordkledd og «oljemalet». Ei skisse frå 1937 viser to rom, gang og to arkivrom.

I 1939 flytta administrasjonen til nytt Tinghus ved Skrivareika. Det gamle kontoret på Fylkesmannsgarden, det første ”Statens Hus” på Leikanger, har seinare vore lite brukt. Universitetet i Bergen nytta huset i ein periode. Seinare vart huset nytta som bustad for paktarfamilien som stod føre gardsdrifta på fylkesmannsgarden. Frå 1956 har huset stått ubrukt og forfalle.

I 1974 overtok Leikanger kommune den delen av garden som ligg på nedsida av riksvegen, alle husa og festplassen Lunden på oppsida av riksvegen. I 2012 gjekk Leikanger kommune, Sogn og Fjordane fylkeskommune, Fylkesmannen i Sogn og Fjordane og Statens vegvesen Region Vest saman om å setja Amtskontoret i stand . Huset vart demontert og sett opp att på ny grunnmur omlag 6 meter frå riksvegen.

Det «nye» Amtskontoret vart opna 19. september 2013, som lekk i markeringa av at Sogn og Fjordane fylke fylte 250 år. Sogn og Fjordane fylke vart oppretta i 1763 med namnet Nordre Bergenhus Amt. Nemninga amt vart endra til fylke i 1919, og amtmann til fylkesmann. Frå 1763 til 1862 var amtmannen/fylkesmannen sitt kontor knytta til fylkesmannen sin bustad ulike stader i fylket og i Bergen. Amtmannen/fylkesmannen budde i denne perioden på Kaupanger, seinare for det meste i Bergen. Amtmann J. C. Falsen kom til Leikanger i 1862. Han kjøpte garden Nybø hjå sorenskrivar Hjorth. I 1863 vart Nybø statleg embetsgard.

Foto: Telemark flyselskap 1954 – Utforming: Husabø Prenteverk as, Leikanger

Ny utgåve av Systrendingen

Andre utgåve av Systrendingen for 2020 er no tilgjengeleg. Er du allereie abonnent, kjem den i postkassa. Ein kan også kjøpe bladet på Små Livsgleder på Saften. Kjenner du kanskje nokon som ønskjer seg Systrendingen i julegåve?

I denne utgåva av Systrendingen er det fleire artiklar som tek føre seg bygningar i bygda. Den fyrste bygningen me får knyta nærare kjennskap til er bustadhuset i Baldershage. Dette huset var opphavleg bygd som lensmannsbustad i 1882. Familien til lensmann Peder Rusten budde der i vel 40 år. No har familien til Karl Husabø budd der i nesten 100 år, og det er Karl som fortel historia om huset.

Les meir →

Omfattande skiltprosjekt

Du har kanskje lagt merke til nokre av dei 36 skilta som presenterer kulturen, naturen og næringsaktiviteten i bygda vår frå Hella til Grauthaug? Dette er resultat av eit samarbeid mellom Systrond sogelag og Opplev Leikanger.

Knut Midtun konstaterer at skiltet på Bjørgahaug er solid på plass. Med god utsikt over bygda fortel skiltet kva vi ser.
Les meir →

Kva vil Systrendingar ha med i ny samfunnsplan for Sogndal kommune?

Korleis vil me at Sogndal kommune skal vere i 2030? Sogndal kommune skal revidere samfunnsdelen i kommuneplanen – vi håpar du vil delta på innspelmøte på Leikanger!

Systrond sogelag ønskjer å invitere alle våre medlemmar og andre systrendingar til å medverke i arbeidet med ny samfunnsdel i kommuneplanen for Sogndal kommune. Saman med nokre andre organisasjonar i lokalsamfunnet vårt var vi med på eit oppstartsmøte i Sogndal i regi av Sogndal kommune. Det vidare arbeidet handlar no om å få mobilisert innbyggarane til å kome med sine innspel.

Innspelsmøte på Leikanger

Syril, Skyttarlaget, Røde Kors, Musikklivet, Opplev Leikanger og Sogelaget arrangerer eit lokalt innspelsmøte den 26. oktober frå kl 18 til kl 20. Møtet blir på i skyttarhuset på Moene. På dette møtet vil du treffe andre som er engasjerte i lokalsamfunnet sitt, og ein kan arbeide saman om gode idear. Her vil alle idear og forslag bli med vidare.

Vi håper du har tid til å delta i dette viktige arbeidet eit par timar ein måndag kveld.

Grunna koronasituasjonen er det viktig at du sender påmelding innan 23. oktober til Gunn Helen Henne: opplevleikanger@gmail.com.

Les meir om arbeidet med ny samfunnsplan på Sogndal kommune si heimeside.

Sogelaget arrangerte tettstadvandring

I samband med markeringa av samanslåinga av Leikanger, Balestrand og Sogndal, vart det laurdag 11. januar arrangert ei guida tettstadvandring på Leikanger. Sogelaget ved leiar Knut Henning Grepstad stod for guidinga.

Vi var ikkje heldige med vêret, men om lag 35 personar deltok på vandringa. Både ordførar og varaordførar for Sogndal kommune var med.

De kan lese meir om tettstadvandringa i Sogn Avis: http://www.sognavis.no/trassa-regnet-for–lra-om-systrond

Palmerevy, kulturminne og konflikter i Systrendingen

Siste utgåva av sogeskriftet Systrendingen er klar, og her kan du lese litt om alt det spennande stoffet som er med i denne utgåva. Systrendingen er å få kjøpt på «Små Livsgleder» på Saften eller ved å sende ein e-post til khgrepstad@gmail.com. Vil du abonnere på bladet? Gå inn på systrondsogelag.no/systrendingen og ting abonnement. 

Palmerevyen 60 år – Systrendingen presenterer gamle stjerner

60-årsjubilanten Palmerevyen med gamle stjerner vert presenterte i juninummeret av Systrendingen. Henning Rivedal har laga ein bildekavalkade med tilbakeblikk på mange av revyen sine glansnummer. Vi møter igjen viktige aktørar som ikkje er blant oss lenger; mellom annam Ivar Lundheim, Henry Carlson, Odd Rutle, Gunnar Johs. Vangsnes og Ingvar Halsnes. Det er også gjensyn med paven, Elvis, toppbyråkratar og mange andre som har mora oss dei siste tiåra.

Politimeisterbustaden

I serien «Fokus på eldre og verneverdige hus i bygda» har Sjur Sekse skrive om huset han bur i, Politimeisterbustaden. Huset vart bygd i 1939, og vart freda i 2001. Sekse fortel om bakgrunnen for at huset vart bygd, og om historia til huset. Han tek også vekk litt av myten som eksisterer om det å bu i eit freda hus.

Foto: Sjur Sekse

Gamle konflikter og forlikskommisjonen

Per Olav Bøyum fortel om Leikanger forlikskommisjon som hadde sitt fyrste møte 25. april 1797, og handsama mange ulike konfliktar. Ein stor del var gjeldssaker og tvistar om eigedomsrettar. I artikkelen møter vi forlikskommisær Anders Olsen Yttre Hamre, og får innblikk i nokre av sakene han hadde på bordet i dei 18 åra han sat i denne stillinga.  Yttre Hamre sitt utnemningsbrev frå amtmand Christian Magnus Falsen, den tidlegare Eidsvollsmannen, er også med. 

Nytt syn på kulturminne

Dei siste åra har arkeologar og andre med interesse for kulturminne fått eit nytt verktøy. Lidar er ein metode som kan brukast for å registrera og dokumentera kulturminne ved hjelp av luftboren laserskanning. Leikanger kommune er registrert på denne måten opp til ca 800 moh. Marit Anita Skrede viser døme på kulturminne som trer fram med denne teknologien.

Njøsadalen

Åse Njøs fortel om bruken av utmarksområda i Njøsadalen i åra 1930 -1990, eit viktig turområde rikt på kulturminne.

 

Sogelaget si fråsegn til framlegg til kulturminneplan

Kjell Arne Valvik registrerer kulturminne saman med familien. Foto: Marit Anita Skrede

FRÅSEGN FRÅ SYSTROND SOGELAG TIL FRAMLEGG TIL KOMMUNEDELPLAN FOR KULTURMINNE FOR LEIKANGER KOMMUNE

Systrond sogelag er svært glade for at Leikanger kommune for første gong no får ein eigen kulturminneplan som dekker heile kommunen. Planen inneheld eit godt oversyn over kulturminne og kulturmiljø i kommunen. Planen identifiserer mellom anna kulturminne av lokal verdi som kommunen ynskjer å prioritere, og som er viktige å ta vare på for framtida. Vidare synleggjer planen på kva måte dette kan gjerast, både i planomtale med handlingsdel og ved plankart med føresegner. Les meir →